Grammaticale Fundamenten
De bouwstenen van elke Duitse zin
Van woorden naar zinnen
Nu je de klanken en basisuitdrukkingen kent, is het tijd voor de grammaticale fundamenten. Deze elementen zie je in ELKE Duitse tekst terug.
Focus vooral op het herkennen van patronen. Je hoeft nog niet alles perfect te kunnen produceren - begrip is nu het belangrijkste voor het lezen van je eerste verhaal.
Hoofdstuk
4
Lidwoorden & Geslacht
De sleutel tot Duitse zinsstructuur
In het Duits heeft elk zelfstandig naamwoord een geslacht (mannelijk, vrouwelijk of onzijdig). De lidwoorden veranderen ook per naamval.
Bepaalde lidwoorden (de/het)
Gebruik deze als je over iets specifieks praat:
der
(mannelijk)
→
der Mann
= de man
die
(vrouwelijk)
→
die Frau
= de vrouw
das
(onzijdig)
→
das Kind
= het kind
die
(meervoud)
→
die Kinder
= de kinderen
Onbepaalde lidwoorden (een)
Gebruik deze als je over iets in het algemeen praat:
ein
(mannelijk)
→
ein Mann
= een man
eine
(vrouwelijk)
→
eine Frau
= een vrouw
ein
(onzijdig)
→
ein Kind
= een kind
Geslacht herkennen - Nuttige patronen
-er
Meestal mannelijk
Voorbeelden
der Computer, der Lehrer
Uitzonderingen/Tips
die Mutter, die Schwester
-en
Meestal mannelijk
Voorbeelden
der Garten, der Wagen
Uitzonderingen/Tips
das Mädchen
-ung
Altijd vrouwelijk
Voorbeelden
die Zeitung, die Wohnung
Uitzonderingen/Tips
geen
-heit/-keit
Altijd vrouwelijk
Voorbeelden
die Freiheit, die Möglichkeit
Uitzonderingen/Tips
geen
-chen/-lein
Altijd onzijdig
Voorbeelden
das Mädchen, das Büchlein
Uitzonderingen/Tips
geen
-ment
Meestal onzijdig
Voorbeelden
das Dokument, das Instrument
Uitzonderingen/Tips
weinig
Voorbeelden in context
Der Mann sieht die Frau
→
De man ziet de vrouw
Ich gebe dem Kind ein Buch
→
Ik geef het kind een boek
Das ist das Haus des Mannes
→
Dat is het huis van de man
Sie kommt mit der Bahn
→
Ze komt met de trein
Ich kaufe einen Apfel
→
Ik koop een appel
Die Kinder spielen im Garten
→
De kinderen spelen in de tuin
Hoofdstuk
5
Haben (Hebben) & Bezit
Het tweede belangrijkste werkwoord
Na sein is haben het meest gebruikte werkwoord. Het drukt bezit uit en wordt gebruikt voor de voltooid tegenwoordige tijd.
De vervoeging van haben
ich
habe
(ik heb)
Ich habe Zeit
Ik heb tijd
du
hast
(jij hebt)
Du hast recht
Jij hebt gelijk
er/sie/es
hat
(hij/zij/het heeft)
Sie hat Hunger
Zij heeft honger
wir
haben
(wij hebben)
Wir haben ein Auto
Wij hebben een auto
ihr
habt
(jullie hebben)
Ihr habt Glück
Jullie hebben geluk
sie/Sie
haben
(zij hebben/u heeft)
Sie haben Kinder
Zij hebben kinderen
Belangrijke uitdrukkingen met haben
In het Duits gebruik je haben waar Nederlands "zijn" gebruikt:
Hunger haben
→
honger hebben
Ich habe Hunger
-
Ik heb honger
Durst haben
→
dorst hebben
Hast du Durst?
-
Heb je dorst?
Angst haben
→
angst hebben
Er hat Angst
-
Hij is bang
Zeit haben
→
tijd hebben
Haben Sie Zeit?
-
Heeft u tijd?
Lust haben
→
zin hebben
Ich habe Lust auf Kaffee
-
Ik heb zin in koffie
recht haben
→
gelijk hebben
Du hast recht
-
Je hebt gelijk
es eilig haben
→
haast hebben
Ich habe es eilig
-
Ik heb haast
Bezittelijke voornaamwoorden
Let op: veranderen per geslacht en naamval
mein/meine
→
mijn
mein Buch
= mijn boek
dein/deine
→
jouw
deine Tasche
= jouw tas
sein/seine
→
zijn
sein Auto
= zijn auto
ihr/ihre
→
haar
ihre Wohnung
= haar woning
unser/unsere
→
ons/onze
unser Haus
= ons huis
euer/eure
→
jullie
euer Garten
= jullie tuin
ihr/ihre
→
hun
ihre Kinder
= hun kinderen
Ihr/Ihre
→
uw
Ihr Name
= uw naam
Bezit met Genitief (van)
das Buch des Mannes
→
het boek van de man
die Tasche der Frau
→
de tas van de vrouw
das Spielzeug des Kindes
→
het speelgoed van het kind
die Häuser der Leute
→
de huizen van de mensen
Peters Auto
→
Peters auto
Namen krijgen -s
Marias Buch
→
Maria's boek
Namen op -s krijgen alleen '
Hoofdstuk
6
Getallen, Tijd & Dagen
Praktische elementen voor elk verhaal
Deze woorden kom je constant tegen. Ze geven context aan wanneer en hoe vaak dingen gebeuren.
Getallen 1-20
1
=
eins
(ein als lidwoord)
2
=
zwei
(zwo in telefoon)
3
=
drei
4
=
vier
5
=
fünf
6
=
sechs
(zechs uitgesproken)
7
=
sieben
8
=
acht
9
=
neun
10
=
zehn
11
=
elf
12
=
zwölf
13
=
dreizehn
14
=
vierzehn
15
=
fünfzehn
16
=
sechzehn
(zonder s)
17
=
siebzehn
(zonder en)
18
=
achtzehn
19
=
neunzehn
20
=
zwanzig
Tientallen & hogere getallen
21
=
einundzwanzig
(bv. einundzwanzig = één-en-twintig)
30
=
dreißig
40
=
vierzig
50
=
fünfzig
60
=
sechzig
70
=
siebzig
80
=
achtzig
90
=
neunzig
100
=
hundert
(bv. einhundert = honderd)
1000
=
tausend
(bv. eintausend = duizend)
Dagen van de week
Let op: alle dagen zijn mannelijk (der)
Montag
→
maandag
(der Montag)
Dienstag
→
dinsdag
(der Dienstag)
Mittwoch
→
woensdag
(letterlijk: midden-week)
Donnerstag
→
donderdag
(der Donnerstag)
Freitag
→
vrijdag
(der Freitag)
Samstag/Sonnabend
→
zaterdag
(regionaal verschil)
Sonntag
→
zondag
(der Sonntag)
am Montag
→
op maandag
(am = an dem)
montags
→
op maandagen
(elke maandag)
Maanden & seizoenen
Januar
Nederlands
januari
Seizoen
Winter
Februar
Nederlands
februari
Seizoen
Winter
März
Nederlands
maart
Seizoen
Frühling
April
Nederlands
april
Seizoen
Frühling
Mai
Nederlands
mei
Seizoen
Frühling
Juni
Nederlands
juni
Seizoen
Sommer
Juli
Nederlands
juli
Seizoen
Sommer
August
Nederlands
augustus
Seizoen
Sommer
September
Nederlands
september
Seizoen
Herbst
Oktober
Nederlands
oktober
Seizoen
Herbst
November
Nederlands
november
Seizoen
Herbst
Dezember
Nederlands
december
Seizoen
Winter
Tijd vertellen
Wie spät ist es?
→
Hoe laat is het?
Es ist drei Uhr
→
Het is drie uur
halb vier
→
half vier
(Let op: zelfde als NL!)
Viertel nach drei
→
kwart over drie
Viertel vor vier
→
kwart voor vier
fünf nach drei
→
vijf over drie
zehn vor vier
→
tien voor vier
um drei Uhr
→
om drie uur
gegen drei Uhr
→
rond drie uur
Tijdsuitdrukkingen in verhalen
heute
→
vandaag
Heute ist Montag
-
Vandaag is het maandag
gestern
→
gisteren
Gestern war Sonntag
-
Gisteren was het zondag
morgen
→
morgen
Morgen ist Dienstag
-
Morgen is het dinsdag
jetzt
→
nu
Jetzt gehen wir
-
Nu gaan we
gleich
→
meteen/zo
Ich komme gleich
-
Ik kom zo
später
→
later
Bis später
-
Tot later
immer
→
altijd
Er ist immer pünktlich
-
Hij is altijd op tijd
nie
→
nooit
Sie kommt nie zu spät
-
Zij komt nooit te laat
oft
→
vaak
Wir gehen oft spazieren
-
We gaan vaak wandelen
manchmal
→
soms
Manchmal regnet es
-
Soms regent het
schon
→
al
Ich habe schon gegessen
-
Ik heb al gegeten
noch
→
nog
Noch nicht fertig
-
Nog niet klaar