Beschrijven & Plaatsen
Wie, wat, waar en hoe ziet het eruit?
De wereld in het verhaal
Verhalen komen tot leven door beschrijvingen. Hoe zien de personages eruit? Waar speelt het zich af? Met deze woorden kun je de wereld van het verhaal voor je zien.
Bijvoeglijke naamwoorden, voorzetsels en familieverbanden vormen de achtergrond waartegen de actie zich afspeelt. Deze elementen maken het verschil tussen een kale reeks gebeurtenissen en een levendig, beeldend verhaal.
Hoofdstuk
10
Bijvoeglijke Naamwoorden & Beschrijvingen
Kleur, karakter en kenmerken
Italiaanse bijvoeglijke naamwoorden passen zich aan aan het geslacht en getal van het zelfstandig naamwoord. Ze staan meestal achter het zelfstandig naamwoord, maar enkele veelgebruikte komen ervoor.
Aanpassing van bijvoeglijke naamwoorden
De meeste bijvoeglijke naamwoorden hebben vier vormen, afhankelijk van geslacht en enkelvoud/meervoud:
💡 Tips
- Adjectieven die eindigen op -o hebben vier vormen (o/a/i/e).
- Adjectieven die eindigen op -e hebben slechts twee vormen (e/i) voor beide geslachten.
- Zorg dat het bijvoeglijk naamwoord altijd overeenkomt met het zelfstandig naamwoord in geslacht en getal.
alto = lang/hoog
alto
(mannelijk enkelvoud)
→
un ragazzo alto
= een lange jongen
alta
(vrouwelijk enkelvoud)
→
una ragazza alta
= een groot meisje
alti
(mannelijk meervoud)
→
ragazzi alti
= lange jongens
alte
(vrouwelijk meervoud)
→
ragazze alte
= lange meisjes
felice = gelukkig
felice
(mannelijk/vrouwelijk enkelvoud)
→
un bambino felice
= een gelukkig kind
felici
(mannelijk/vrouwelijk meervoud)
→
bambini felici
= gelukkige kinderen
Veelvoorkomende bijvoeglijke naamwoorden
💡 Tips
- Sommige bijvoeglijke naamwoorden kunnen zowel vóór als na het zelfstandig naamwoord staan, met betekenisverschil: un vecchio amico = een vroegere vriend, un amico vecchio = een oude vriend.
- Adjectieven als "bello" en "buono" veranderen vaak hun vorm afhankelijk van het geslacht en het eerste letter van het volgende woord: un buon amico, una bella casa.
grande
→
groot
Voor of na
una casa grande
-
een groot huis
piccolo
→
klein
Voor of na
un piccolo problema
-
een klein probleem
bello
→
mooi
Meestal voor
una bella giornata
-
een mooie dag
buono
→
goed
Meestal voor
un buon amico
-
een goede vriend
nuovo
→
nieuw
Na
scarpe nuove
-
nieuwe schoenen
vecchio
→
oud
Voor = vroegere
un vecchio amico
-
een vroegere vriend
giovane
→
jong
Na
una donna giovane
-
een jonge vrouw
caro
→
duur/dierbaar
Voor = dierbaar
un caro amico
-
een dierbare vriend
povero
→
arm/zielig
Voor = zielig
Povero Marco!
-
Arme Marco!
stesso
→
dezelfde
Voor
lo stesso giorno
-
dezelfde dag
altro
→
andere
Voor
un altro giorno
-
een andere dag
lungo
→
lang
Na
una strada lunga
-
een lange straat
corto
→
kort
Na
capelli corti
-
kort haar
facile
→
makkelijk
Na
un esercizio facile
-
een makkelijke oefening
difficile
→
moeilijk
Na
una domanda difficile
-
een moeilijke vraag
Kleuren
Let op: sommige kleuren veranderen, andere niet!
💡 Tips
- Kleuren als "blu", "rosa" en "viola" veranderen niet van vorm.
- Kleuren die eindigen op -e hebben alleen een enkelvoud- en meervoudsvorm.
- Sommige kleuren worden ook als zelfstandige naamwoorden gebruikt: il rosso = het rood, il verde = het groen.
rosso
Nederlands
rood
Verandert?
ja
Vormen
rosso/rossa/rossi/rosse
giallo
Nederlands
geel
Verandert?
ja
Vormen
giallo/gialla/gialli/gialle
verde
Nederlands
groen
Verandert?
deels
Vormen
verde/verdi
blu
Nederlands
blauw
Verandert?
nee
Vormen
blu (altijd)
azzurro
Nederlands
lichtblauw
Verandert?
ja
Vormen
azzurro/azzurra/azzurri/azzurre
nero
Nederlands
zwart
Verandert?
ja
Vormen
nero/nera/neri/nere
bianco
Nederlands
wit
Verandert?
ja
Vormen
bianco/bianca/bianchi/bianche
grigio
Nederlands
grijs
Verandert?
ja
Vormen
grigio/grigia/grigi/grigie
marrone
Nederlands
bruin
Verandert?
deels
Vormen
marrone/marroni
rosa
Nederlands
roze
Verandert?
nee
Vormen
rosa (altijd)
viola
Nederlands
paars
Verandert?
nee
Vormen
viola (altijd)
arancione
Nederlands
oranje
Verandert?
deels
Vormen
arancione/arancioni
Karaktereigenschappen
💡 Tips
- Veel karaktereigenschappen eindigen op -o of -e en volgen dezelfde regels als gewone bijvoeglijke naamwoorden.
- Sommige adjectieven (zoals "simpatico") veranderen in het meervoud op -ci of -chi: simpatici, antipatici.
- Gebruik context om te bepalen of het positief of negatief klinkt: "furbo" kan zowel slim als sluw betekenen.
simpatico
→
aardig/sympathiek
antipatico
→
onsympathiek
gentile
→
vriendelijk
scortese
→
onvriendelijk
intelligente
→
intelligent
stupido
→
dom
divertente
→
grappig
noioso
→
saai
allegro
→
vrolijk
triste
→
verdrietig
calmo
→
kalm
nervoso
→
nerveus
coraggioso
→
moedig
pauroso
→
bang
generoso
→
vrijgevig
avaro
→
gierig
onesto
→
eerlijk/oprecht
disonesto
→
oneerlijk
paziente
→
geduldig
impaziente
→
ongeduldig
Fysieke beschrijvingen
💡 Tips
- Gebruik "avere" (hebben) voor haar- en oogkleur: ha i capelli castani.
- Gebruik "essere" (zijn) voor lengte en lichaamsbouw: è alto, è magro.
- Voor leeftijd kun je "avere" gebruiken: ho vent’anni = ik ben twintig jaar oud.
Ha i capelli biondi
→
Hij/zij heeft blond haar
Ha gli occhi azzurri
→
Hij/zij heeft blauwe ogen
È alto e magro
→
Hij is lang en dun
È bassa e robusta
→
Zij is klein en stevig
Ha la barba
→
Hij heeft een baard
Porta gli occhiali
→
Hij/zij draagt een bril
Ha un bel sorriso
→
Hij/zij heeft een mooie glimlach
È di media statura
→
Hij/zij is van gemiddelde lengte
Ha circa trent'anni
→
Hij/zij is ongeveer dertig jaar oud
Sembra giovane
→
Hij/zij ziet er jong uit
Hoofdstuk
11
Voorzetsels & Locatie
Waar alles zich bevindt
Voorzetsels zijn klein maar cruciaal. Ze vertellen waar dingen zijn, waar mensen naartoe gaan, en hoe elementen zich tot elkaar verhouden.
Basisvoorzetsels
💡 Tips
- “A” gebruik je voor steden, tijdstippen en personen: a Roma, alle tre, a Maria.
- “In” gebruik je voor landen, regio’s, vervoersmiddelen en seizoenen: in Italia, in treno, in estate.
- “Da” betekent van iemand, bij iemand of sinds: vengo da Marco, dal medico, da due anni.
- “Su” kan “op” of “over” betekenen: sul tavolo / un libro su Roma.
- “Tra” en “fra” zijn uitwisselbaar en betekenen beide “tussen” of “over (tijd)”.
a = naar / in / om
Vado a Roma
→
Ik ga naar Rome
Sono a casa
→
Ik ben thuis
Alle tre
→
Om drie uur
di = van / uit
Il libro di Marco
→
Het boek van Marco
Sono di Milano
→
Ik kom uit Milaan
Una tazza di caffè
→
Een kopje koffie
da = van / bij / sinds
Vengo da te
→
Ik kom naar jou toe
Dal medico
→
Bij de dokter
Da ieri
→
Sinds gisteren
in = in
In Italia
→
In Italië
In macchina
→
In de auto
In estate
→
In de zomer
con = met
Con Maria
→
Met Maria
Con piacere
→
Met plezier
Caffè con latte
→
Koffie met melk
su = op / over
Sul tavolo
→
Op de tafel
Un libro su Roma
→
Een boek over Rome
Su internet
→
Op internet
per = voor / door / om te
Per te
→
Voor jou
Per strada
→
Op straat
Per favore
→
Alsjeblieft / alstublieft
tra / fra = tussen / over (tijd)
Tra amici
→
Onder vrienden
Tra cinque minuti
→
Over vijf minuten
Tra Roma e Milano
→
Tussen Rome en Milaan
Samengetrokken voorzetsels
Voorzetsels versmelten met het lidwoord dat erop volgt:
💡 Tips
- Veel voorzetsels smelten samen met het lidwoord dat erop volgt: a + il → al, di + la → della, enzovoort.
- Hetzelfde gebeurt bij meervoudsvormen: a + i → ai, in + i → nei.
- Let op bij woorden die met een klinker beginnen: a + l' → all', di + l' → dell'.
a + il
→
al
Voorbeeld
Vado al cinema
Vertaling
Ik ga naar de bioscoop
a + la
→
alla
Voorbeeld
alla stazione
Vertaling
naar het station
a + l'
→
all'
Voorbeeld
all'università
Vertaling
naar de universiteit
a + i
→
ai
Voorbeeld
ai bambini
Vertaling
aan de kinderen
a + le
→
alle
Voorbeeld
alle ragazze
Vertaling
aan de meisjes
di + il
→
del
Voorbeeld
la casa del professore
Vertaling
het huis van de professor
di + la
→
della
Voorbeeld
il libro della studentessa
Vertaling
het boek van de studente
da + il
→
dal
Voorbeeld
vengo dal dottore
Vertaling
Ik kom van de dokter
da + la
→
dalla
Voorbeeld
dalla finestra
Vertaling
uit het raam
in + il
→
nel
Voorbeeld
nel giardino
Vertaling
in de tuin
in + la
→
nella
Voorbeeld
nella borsa
Vertaling
in de tas
su + il
→
sul
Voorbeeld
sul letto
Vertaling
op het bed
su + la
→
sulla
Voorbeeld
sulla sedia
Vertaling
op de stoel
Plaatsaanduidingen
💡 Tips
- Woorden als “davanti”, “dietro”, “accanto” en “vicino” krijgen meestal “a” erachter: davanti a, vicino a.
- “Qui” en “qua” betekenen allebei “hier”; “lì” en “là” allebei “daar” – het verschil is subtiel (qua / là vaak iets vager).
- Gebruik “da” na “lontano”: lontano da casa = ver van huis.
qui / qua
→
hier
Vieni qui!
=
Kom hier!
lì / là
→
daar
Il libro è là
=
Het boek is daar
sopra
→
boven / op
sopra il tavolo
=
op de tafel
sotto
→
onder
sotto il letto
=
onder het bed
dentro
→
binnen / in
dentro la scatola
=
in de doos
fuori
→
buiten
fuori casa
=
buitenshuis
davanti (a)
→
voor
davanti alla porta
=
voor de deur
dietro (a)
→
achter
dietro la casa
=
achter het huis
accanto (a)
→
naast
accanto a me
=
naast mij
vicino (a)
→
dicht bij
vicino alla stazione
=
dicht bij het station
lontano (da)
→
ver (van)
lontano da qui
=
ver hiervandaan
verso
→
richting
verso il centro
=
richting het centrum
fino a
→
tot aan
fino alla fine
=
tot het einde
attraverso
→
door / over
attraverso il parco
=
door het park
Veelvoorkomende locaties in verhalen
💡 Tips
- Na “a” en “in” volgt soms wel, soms geen lidwoord — het is iets wat je per uitdrukking moet leren.
- Bij vaste plaatsen gebruik je vaak “a” (a casa, a scuola) en bij algemene ruimtes “in” (in città, in banca).
- Gebruik “da” voor personen: dal dottore, dal parrucchiere, da Maria.
a casa
→
thuis
Geen lidwoord
a scuola
→
op school
Geen lidwoord
al lavoro
→
op het werk
Met lidwoord
in centro
→
in het centrum
Geen lidwoord
in città
→
in de stad
Geen lidwoord
in campagna
→
op het platteland
Geen lidwoord
al mare
→
aan zee
Met lidwoord
in montagna
→
in de bergen
Geen lidwoord
all'estero
→
in het buitenland
Met lidwoord
in chiesa
→
in de kerk
Geen lidwoord
in banca
→
bij de bank
Geen lidwoord
dal medico
→
bij de dokter
Bij personen: da
in ospedale
→
in het ziekenhuis
Geen lidwoord
alla stazione
→
op het station
Met lidwoord
Hoofdstuk
12
Familie & Mensen
De personages in het verhaal
Familie en relaties zijn centrale thema's in Italiaanse verhalen. Deze woorden helpen je te begrijpen wie wie is.
Directe familie
Let op: bij familie in enkelvoud gebruik je meestal GEEN lidwoord met het bezittelijk voornaamwoord!
💡 Tips
- Gebruik geen lidwoord bij enkelvoudige familieleden: mio padre, mia sorella.
- Gebruik wél een lidwoord bij meervoud of verkleinwoorden: i miei genitori, la mia mamma.
- Bij namen van familieleden gebruik je “da”: vado da mia sorella = ik ga naar mijn zus.
il padre
→
vader
mio padre
=
mijn vader
la madre
→
moeder
mia madre
=
mijn moeder
il figlio
→
zoon
mio figlio
=
mijn zoon
la figlia
→
dochter
mia figlia
=
mijn dochter
il fratello
→
broer
mio fratello
=
mijn broer
la sorella
→
zus
mia sorella
=
mijn zus
il marito
→
echtgenoot
mio marito
=
mijn man
la moglie
→
echtgenote
mia moglie
=
mijn vrouw
i genitori
→
ouders
i miei genitori
=
mijn ouders
i figli
→
kinderen
i miei figli
=
mijn kinderen
i fratelli
→
broers / broers en zussen
i miei fratelli
=
mijn broers
il papà
→
papa
il mio papà
=
mijn papa
WÉL lidwoord!
la mamma
→
mama
la mia mamma
=
mijn mama
WÉL lidwoord!
Uitgebreide familie
💡 Tips
- “Nipote” betekent zowel “kleinkind” als “neef/nicht” – context bepaalt de betekenis.
- “Cugino / cugina” gebruik je alleen voor neven en nichten van dezelfde generatie (cousins).
- “I suoceri” betekent “schoonouders” – een veelvoorkomende meervoudsvorm.
il nonno
opa
Meervoud
i nonni
→
grootouders / opa's
la nonna
oma
Meervoud
le nonne
→
oma's
lo zio
oom
Meervoud
gli zii
→
ooms
la zia
tante
Meervoud
le zie
→
tantes
il nipote
neef / kleinzoon
mannelijk
la nipote
nicht / kleindochter
vrouwelijk
il cugino
neef (cousin)
Meervoud
i cugini
→
neven
la cugina
nicht (cousin)
Meervoud
le cugine
→
nichten
il suocero
schoonvader
Meervoud
i suoceri
→
schoonouders
la suocera
schoonmoeder
Meervoud
le suocere
→
schoonmoeders
il genero
schoonzoon
Meervoud
i generi
→
schoonzonen
la nuora
schoondochter
Meervoud
le nuore
→
schoondochters
il cognato
zwager
Meervoud
i cognati
→
zwagers
la cognata
schoonzus
Meervoud
le cognate
→
schoonzussen
Relaties & sociale banden
💡 Tips
- Veel woorden voor mensen zijn genderneutraal of veranderen enkel het lidwoord: il / la collega.
- “Ragazzo” en “ragazza” kunnen “jongen / meisje” of “vriend / vriendin” betekenen – context is belangrijk.
- “Compagno / compagna” betekent ook “partner” of “klasgenoot”.
Mannelijk
l'amico
→
vriend
Vrouwelijk
l'amica
→
vriendin
Mannelijk
il fidanzato
→
verloofde / vriend
Vrouwelijk
la fidanzata
→
verloofde / vriendin
Mannelijk
il ragazzo
→
jongen / vriend
Vrouwelijk
la ragazza
→
meisje / vriendin
Mannelijk
il compagno
→
partner / makker
Vrouwelijk
la compagna
→
partner / makker
Mannelijk
il collega
→
collega
Vrouwelijk
la collega
→
collega
Mannelijk
il vicino
→
buurman
Vrouwelijk
la vicina
→
buurvrouw
Mannelijk
il conoscente
→
kennis
Vrouwelijk
la conoscente
→
kennis
Mannelijk
il capo
→
baas / leidinggevende
Mannelijk
l'ospite
→
gast / gastheer / gastvrouw
Mannelijk
lo straniero
→
vreemdeling
Vrouwelijk
la straniera
→
vreemdelinge
Beroepen
💡 Tips
- Beroepen eindigend op -ista of -e veranderen vaak niet in het vrouwelijk: il / la giornalista, l'artista.
- Sommige beroepen hebben een aparte vrouwelijke vorm: il professore → la professoressa.
- Meestal zonder artikel (Sono medico), maar Sono un medico kan ook—zeker in spreektaal of met nuance.
Mannelijk
il medico
→
dokter
Mannelijk
l'insegnante
→
leraar / lerares
Mannelijk
il professore
→
professor / docent
Vrouwelijk
la professoressa
→
professor / docente
Mannelijk
lo studente
→
student
Vrouwelijk
la studentessa
→
studente
Mannelijk
l'avvocato
→
advocaat
Vrouwelijk
l'avvocatessa
→
advocate
Mannelijk
il cameriere
→
ober
Vrouwelijk
la cameriera
→
serveerster
Mannelijk
il commesso
→
verkoper
Vrouwelijk
la commessa
→
verkoopster
Mannelijk
l'operaio
→
arbeider
Vrouwelijk
l'operaia
→
arbeidster
Mannelijk
l'impiegato
→
kantoormedewerker
Vrouwelijk
l'impiegata
→
kantoormedewerkster
Mannelijk
il poliziotto
→
politieagent
Vrouwelijk
la poliziotta
→
politieagente
Mannelijk
il cuoco
→
kok
Vrouwelijk
la cuoca
→
kokkin
Mannelijk
l'autista
→
chauffeur
Mannelijk
il giornalista
→
journalist
Vrouwelijk
la giornalista
→
journaliste
Mannelijk
l'artista
→
kunstenaar
Leeftijd uitdrukken
💡 Tips
- In het Italiaans zeg je letterlijk “Ik heb 20 jaar”: ho vent’anni.
- “Grande” kan “groot” of “oud” betekenen afhankelijk van context: mio fratello è grande = mijn broer is ouder.
- Voor leeftijd gebruik je “avere”, niet “essere”: ho 30 anni, niet *sono 30 anni*.
Ho venti anni
→
Ik ben twintig jaar
(hebben + jaren)
Quanti anni hai?
→
Hoe oud ben je?
(letterlijk: hoeveel jaren heb je?)
un bambino di 5 anni
→
een kind van 5 jaar
È più grande di me
→
Hij/zij is ouder dan ik
È più giovane di te
→
Hij/zij is jonger dan jij
Abbiamo la stessa età
→
We zijn even oud
un uomo anziano
→
een oude man
una donna di mezza età
→
een vrouw van middelbare leeftijd
un adolescente
→
een tiener
un neonato
→
een pasgeboren baby